Altijd al knoflook willen planten en kweken? Geen idee waar je moet beginnen? Lees dan dit blog en leer alles over de kleine krachtpatser, de knoflook.
Ben je een enthousiaste beginnende of juist ervaren moestuinierder/ster? Dan ben je op het blog van De Peerdegaerdt op de juiste plek. Regelmatig verzorgen wij blogs met allerhande tips en tricks voor de moestuin, geschikt voor ieders niveau. Onze eigen moestuinvrouw Agaath is een lopende encyclopedie en deelt haar kennis met verve. Houd ons blog dus goed in de gaten!
Maar nu eerst; knoflook.
Inhoudsopgave:
Wat is knoflook nu precies?
Knoflook (Allium sativum) is een plant afkomstig uit de narcisfamilie (Amaryllidaceae) en behoort tot het geslacht look (Allium) evenals de ui, prei en bieslook. Tot zover de input van Linnaeus.
Knoflook heeft een bolvormige knol die bestaat uit afzonderlijke teentjes. Het is natuurlijk het bekendst als smaakmaker in de keuken. Daar wordt het zowel vers (gesneden of geperst) als gedroogd (poeder of gemalen) toegevoegd aan gerechten. Het is een kruid met een doordringende geur en smaak en is in vele cuisines heel populair.
Naast de smaak die het biedt wordt het kruid ook beschouwd als een superfood vanwege verschillende gezondheidsvoordelen.
Superfood – Welke gezondheidsvoordelen heeft knoflook?
Knoflook bevat onder andere allicine, een stof die ontstekingsremmend werkt en het immuunsysteem ondersteunt. Bij verschillende experimenten onder gecontroleerde laboratoriumomstandigheden is het een zeer effectief antibioticum gebleken tegen verschillende bacteriën. Over de effectiviteit in het echte leven is nog geen uitgesproken duidelijkheid. Maar op De Peerdegaerdt wordt het in ieder geval veelvuldig en met goed resultaat ingezet voor de dieren.
Leuk weetje: De karakteristieke geur van knoflook komt vrij door de afbraak van die allicine.
Naast allicine zitten er nog veel meer gezonde stoffen in knoflook zoals flavonoïden en verschillende sulfide verbindingen die samen gezondheidsvoordelen hebben als:
- Verlaging van de bloeddruk;
- Vermindering van het risico op hart- en vaatziekten;
- Vermindering van ontstekingen in het lichaam.
De meeste studies naar gezondheidsvoordelen van knoflook zijn overigens uitgevoerd door gebruik van supplementen of extracten van de plant en niet met gegeten knoflook. Er is dus weinig bekend over hoeveel knoflook je precies nodig hebt om deze gezondheidsvoordelen te behalen.
Er is in ieder geval genoeg indicatie dat knoflook naast een heerlijke toevoeging in je gerechten ook goed voor je is.
Knoflook op De Peerdegaerdt
Je las het al even. Op De Peerdegaerdt wordt met veel plezier knoflook ingezet ter ondersteuning van de gezondheid van de dieren. Dat we dit geven is onderdeel van een totale holistische benadering die we trachten uit te voeren voor onze harige medebewoners ondersteund door de geneeskracht van kruiden met dank aan onze landgoedherborist Lisette Kreischer. We vroegen Lisette dan ook om een korte uitleg waarom knoflook goed in de kruidenapotheek past:
Knoflook is naast een fantastische smaakmaker, ook een veelgebruikt medicinaal kruid in de kruidengeneeskunde voor mensen en dieren. Vanuit deze kunde wordt knoflook gezien als natuurlijke ondersteuning bij aandoeningen zoals hoge bloeddruk, vervuild bloed, spijsveteringsaandoeningen, huidaandoeningen en slechte eetlust. Knoflook kan namelijk bloedreinigend, bloedverdunnend, bloeddrukverlagend, desinfecterend, en algeheel versterkend werken. Dit is de reden dat het voor onze Peerdegaedtse kruidenapotheek een belangrijke toevoeging is. Of het nu gaat om de varkens of de paarden of wijzelf, we hebben er allemaal baadt bij.
Soorten knoflook
Hardnecks
Er zijn grofweg twee typen knoflook, de zogenaamde hardnecks en softnecks. Hardneck knoflook, ook wel bolknoflook genoemd, is een soort knoflook die een harde, houtachtige stengel in het midden van de bol heeft. Deze stengel wordt ook wel de “nek” genoemd, vandaar de naam hardneck. Deze knoflook heeft meestal 10 of minder teentjes per bol. Vaak produceren ze een krullende bloemstengel die rechter wordt naarmate hij rijpt. Het beste is om deze te verwijderen, zodat de plant zijn energie steekt in het maken van een grotere bol.
Hardneck knoflook
In het algemeen heeft hardneck knoflook een meer intense smaak dan de softneck. Dit type is vaak beter geschikt om te telen in koudere klimaten, omdat het beter bestand is tegen vorst.
Er zijn verschillende soorten hardneck knoflook met ook weer ondersoorten, zoals Rocambole, Porcelain en Purple Stripe. Elke soort heeft een unieke smaak en textuur. Ga op zoek naar een gespecialiseerde, biologische kweker om aan pootgoed voor eventuele verschillende soorten te komen.
Softnecks
Softneck knoflook, ook wel braid knoflook genoemd, kom je het vaakst tegen in de supermarkt en is een knoflooksoort die geen harde, houtachtige stengel in de midden van de bol heeft. In plaats daarvan heeft het zachte, flexibele nekken. Deze knoflook geeft veel teentjes per bol (soms wel 18). De schil is wit, dun en papierachtig. Softneck knoflook is vaak beter geschikt voor zachtere klimaten. Het heeft vaak een mildere smaak dan de hardneck variant.
Softneck knoflook
Er zijn verschillende soorten softneck knoflook met ondersoorten, zoals Silverskin, Artichoke en Creole. Elk heeft ook weer zijn eigen smaak en textuur.
Volgend feitje: De meeste knoflook die we aanschaffen in de supermarkt (softneck) is afkomstig uit Spanje of China, dat terwijl het kruid dus prima te verbouwen is in eigen tuin.
Tip: Het is sowieso niet aan te raden supermarktknoflook te gebruiken om te gaan kweken, deze bollen zijn vaak behandeld met een middel wat kiemen tegengaat.
Wanneer moet je knoflook planten?
In het algemeen moet knoflook geplant worden wanneer de grond nog niet bevroren is en nog vochtig is van regen of bewatering. In mildere klimaten zoals het onze, is het meestal beter om het kruid in het najaar te planten (oktober/november), terwijl in warme klimaten het beter is om dat in het voorjaar te doen. Laat je goed informeren op basis van de soorten die je kiest, want er zijn veel keuzes te maken. We gaan in dit blog uit van een gewone standaard witte knoflook.
Knoflook kent een lang groeiseizoen. In ons najaar is de grond nog warm genoeg en kunnen de plantjes nog voor de winter hun wortels ontwikkelen. Zodra het voorjaar aanbreekt zullen ze snel gaan groeien met als resultaat dat je in juni, juli of augustus kunt oogsten.
Door Christian Ries – Eigen werk, CC BY-SA 3.0
Knoflook poten
Knoflook kweek je uit de teentjes van de bol. Je kunt de teentjes planten in de volle grond, op ruggen of in bakken of potten.
Tip: Hoe groter de teen, hoe groter de bol die je kunt oogsten. Kies dus altijd de grootste tenen om te telen.
Knoflook kweken in de volle grond
Knoflook doet het ’t beste op een plek in de volle zon. Kies een stuk met minimaal 6-8 uur direct zonlicht. Maak de grond vrij van onkruid. Breek vervolgens de knoflookbol op in losse teentjes en plant de grote tenen met de platte kant naar onderen. Zorg dat de puntige bovenkant 2,5 centimeter onder het grondoppervlak komt. Poot je knoflookteentjes met zo’n 15 centimeter tussenruimte en zo’n 30 centimeter tussen de rijen.
Knoflook planten op ruggen
Wanneer je grond zwaar is of slecht draineert kun je de knoflook het beste verbouwen op ruggen. Ruggen maak je door kleine heuveltjes van 15 centimeter hoog te maken en daarin plant je dan je teentjes zoals eerder omschreven. De ruggen zorgen ervoor dat de kans op te veel water in de groeigrond wordt verkleind en de kans op een succesvolle knoflookoogst vergroot. Kijk, dat horen wij nu graag!
Knoflook kweken in een pot
Knoflook verbouwen in een pot is een geweldige manier wanneer je weinig tuinruimte hebt of als je wilt dat je knoflook gemakkelijk te verplaatsen is. Gebruik een pot van minstens 15 centimeter breed en diep met een minimale inhoud van 10 liter. Vul deze met biologische, turfvrije potgrond. Wat steentjes op de bodem kunnen helpen voor drainage.
In een pot zoals omschreven passen drie teentjes.
Bewater de knoflook regelmatig, vooral tijdens perioden van droogte. Houd de grond vochtig, maar niet te nat. Geef vanaf april plantaardige voeding met veel stikstof en stop met voeden rond ijsheiligen. Zet de pot op een zonnige plek. Knoflook heeft veel zonlicht nodig om te groeien. Zet de pot op een plek waar hij minimaal 6-8 uur direct zonlicht per dag krijgt.
Het is ook mogelijk om knoflook eerst te poten in losse potjes en ze verder laten groeien in een bak. In het voorjaar, wanneer de grond wat droger is, kun ze worden uitgeplant.
Knoflookplanten verzorgen
Knoflook kweken is niet meer dan planten en wachten. Ze hebben namelijk amper verzorging nodig. Verwijder regelmatig het onkruid rondom de knoflook. Doe dit voorzichtig en met de hand. Je kunt eventueel mulch rond de planten leggen. Houd de grond vochtig, maar zeker niet nat. Bij normale regenval geef je eigenlijk alleen in het voorjaar en begin zomer extra water. Tot slot is het ’t beste om de bloemstengels te verwijderen als die de kop op steken. Deze kunnen ook gewoon mee met de roerbak. Heerlijk!
Je eigen knoflook oogsten
Ja! Ergens eind juni, juli is het dan eindelijk zover. Je kan gaan oogsten. Wanneer het loof van de knoflook begint te verdorren en vergelen, kun je aan de slag. Graaf de knoflook voorzichtig op met een schep, schud de overtollige aarde af en laat het een paar dagen drogen in de zon.
Tip: Leg de grootste bollen van je oogst apart en plant daar volgend seizoen de teentjes weer van voor je nieuwe oogst.
Tenslotte ook nog een bewaartip: Knoflook bewaar je het best (liefst hangend) op een donkere, droge plek met een goede ventilatie, zoals in een kelder of een schuur. Zo heb je er het langst plezier van.
Moestuinieren
Wil je meer leren over het verbouwen van je eigen groente, fruit en kruiden. Je kunt op De Peerdegaerdt bij onze moestuinvrouw Agaath een Workshop Moestuinieren volgen en zo een uitgebreide introductie krijgen in het verbouwen van je eigen gewassen. Ook zeer geschikt voor ervaren, enthousiaste moestuinierders die op zoek zijn naar wat meer tips en verdieping.
Ben je op zoek naar een moestuinseizoen lang begeleiding van Agaath, praktische handvatten en nog meer verdieping dan is de Jaarcursus Moestuinieren je op ‘t lijf geschreven.
Recept met knoflook
Uiteraard kunnen we het niet laten ook nog een overheerlijk recept te delen met, je raadt het al: Knoflook. Dit keer een recept van onze landgoedvriendin en chef Maartje Borst uit haar boek Elke Dag Feest
Gepofte knoflooksoep met croutons
Gepofte knoflooksoep met croutons
Wat is knoflook toch een dienstbare groente. Meestal wordt hij gebruikt als smaakmaker of kruid, maar verdient hij het niet om ook eens in de schijnwerpers te staan als hoofdingrediënt? Als je knoflook poft in de oven, wordt hij heerlijk zoet van smaak. Zo kun je er lekker veel van in een soep kwijt, zonder dat de smaak extreem wordt.
Voor 4 personen
Ingrediënten:
- 7 1/2 bolletjes solo knoflook (kleine, hele bolletjes knoflook);
- 250 ml ongezoete havermelk (bij voorkeur Oatly Barista of Oatly Vol);
- 1 l groentebouillon;
- 2 middelgrote aardappels, geschild en in blokjes (schoon gewicht is ca. 200 g);
- 4 sneetjes oud brood (bij voorkeur desembrood), in blokjes;
- 4 el olijfolie;
- chili-olie;
- klein bosje verse bieslook, fijngeknipt of gehakt;
Extra benodigdheden:
Bereidingswijze
Verwarm de oven voor tot 180 c. Leg zes bolletjes knoflook in een ovenschaal en pof ze ca. 20 minuten, tot ze helemaal zacht zijn geworden. Zet intussen de havermelk met de bouillon en de aardappels op in een soeppan. Laat zachtjes koken tot de aardappels helemaal gaar zijn. Haal de gepofte knoflook uit de schilletjes en voeg deze toe aan de soep. Draai het vuur uit. Hak nog 1 bolletje solo knoflook fijn en voeg deze aan de soep toe. Pureer alles met een staafmixer tot een romige consistentie. Hak het overige halve bolletje knoflook fijn en meng deze met de broodblokjes en olijfolie. Verdeel over een met bakpapier beklede bakplaat en rooster de croutons in ca. 10 minuten knapperig. Serveer de soep met een scheutje chili-olie, de bieslook en croutons.
Elke Dag Feest
Met het kookboek Elke dag feest – Koken volgens de seizoenen – 100% vegan laat Maartje Borst zien dat plantaardig eten het hele jaar door heerlijk is. Voor dit feestelijke vegan kookboek liet ze zich inspireren door seizoensproducten. Dat levert heerlijke gerechten op, van groene asperges met scrambled tofu tot vegan paella, porcini-pasta of sticky toffee pudding. Leuk weetje: veel foto’s uit het boek zijn geschoten door onze landgoedfotograaf Lisette Kreischer (ja dat doet ze ook ;-)) op De Peerdegaerdt. Je kunt het boek hier aanschaffen.
