Als iets zo erg is dat je er eigenlijk geen oplossing meer voor weet, is daar het spreekwoord: daar is geen kruid tegen gewassen. Tegen de liefde bijvoorbeeld, daar kun je (fijn genoeg) niets tegen doen. Maar gelukkig is tegen heel veel kwaaltjes, pijntjes en klachtjes wél een kruid gewassen. De natuur staat namelijk vol prachtige geneeskrachtige kruiden en planten.
Vroeger was informatie en educatie over geneeskrachtige kruiden veel algemener en vanzelfsprekender. Kennis over natuurlijke middeltjes en medicinale kruiden werd van generatie op generatie doorgegeven. En aan oma’s middeltjes werd nooit getwijfeld, omdat die zich in al die jaren al ruimschoots hadden bewezen. Tegenwoordig is veel van deze medicinale volkskennis in de vergetelheid geraakt. Natuur- en kruidengeneeskunde zijn in een hoekje beland en hebben plaats gemaakt voor de reguliere geneeskunde. Voor veel mensen gaat reguliere medicatie tegenwoordig boven kruidenmiddeltjes en wordt soms zelfs met enig wantrouwen gekeken naar natuurlijke ‘alternatieve’ geneeswijzen.
Dat is zonde want van veel heilzame kruiden is door jaren ervaring én door wetenschappelijk onderzoek inmiddels ruimschoots bevestigd dat het effectief werkt bij lichamelijke kwalen. Soms zelf effectiever dan medicatie, die vaak met veel bijwerkingen gepaard gaan. Bovendien worden geneeskrachtige kruiden al eeuwenlang met positieve resultaten toegepast door volken van over de hele wereld. Hoog tijd dus om (een beetje van) die kennis eens af te stoffen.
Inhoudsopgave:
Welke kruiden zijn geneeskrachtig?
Voor als je het je afvraagt: alle planten die nuttig zijn als voedsel, smaakmaker of medicijn worden kruiden genoemd. De term geneeskrachtige kruiden is dus eigenlijk een verdere specificatie van de groep ‘kruiden’, die aangeeft dat het om geneeskrachtige planten gaat. Toch zijn veel van de keukenkruiden zoals in onze kruidentuin ook geneeskrachtig, maar daarnaast noemen we dus ook enkele andere planten (geneeskrachtige) kruiden. Zelfs veel ‘onkruid’ is geneeskrachtig! Veel van deze kruiden bevatten natuurlijke bestanddelen die complementair zijn aan lichaamseigen stoffen. Daardoor activeren geneeskrachtige kruiden het zelf herstellend vermogen van je lichaam, zodat je lichaam zelf aan de slag gaat om gezonder te worden.
Sint Janskruid staat al eeuwen bekend als geneeskrachtig
We zetten een aantal heilzame kruiden voor je op een rijtje:
Basilicum
Allereerst een veel geziene vriend in de keuken: basilicum geeft ieder gerecht de Italiaanse touch die het nét even beter maakt. Bovendien is basilicum dus ontzettend gezond. Het kan ontspannend werken voor je zenuwstelsel en oppeppend voor je humeur. Daarnaast kan het drinken van basilicumthee kalmerend werken voor een opgeblazen buik omdat het de spijsvertering kan stimuleren. Gebruik basilicum wel vers, want gedroogd verliest het zijn geur en kracht.
Citroenmelisse
Een iets minder bekend kruid voor in je kruidentuin is citroenmelisse. De bladeren doen qua uiterlijk denken aan muntbladeren: het verschil is vooral goed te ruiken. Citroenmelisse geurt zoals de naam al zegt sterk naar citroen en is heerlijk in zelfgemaakte limonade en thee. Als thee kan het rustgevend en ontspannend werken en kan het dus een goed natuurlijk middel zijn bij slaapproblemen. Het blad van citroenmelisse wordt ook verwerkt in crèmes voor wondverzorging en koortsuitslag. Daarnaast heeft het kruid ook antivirale en ontstekingsremmende eigenschappen.
Rozemarijn
Nog een ander geliefd keukenkruid is rozemarijn. De plant houdt van warmte en zon en bloeit met prachtige blauwpaarse bloemen waar de bijen dol op zijn. In de kruidengeneeskunde is het een geliefd kruid, vanwege haar brede en toegankelijke toepasbaarheid. Zo kan rozemarijn de bloedsomloop stimuleren, je zenuwstelsel versterken en energie en warmte geven aan lijf en leden. Het kan ook worden ingezet voor het stimuleren van je spijsvertering en het kalmeren van je zenuwstelsel.
Smeerwortel
Naast keukenkruiden zijn dus ook andere planten in te zetten als geneeskrachtige kruiden. Zo groeit smeerwortel in veel Nederlandse bermen maar is het ook goed in te zetten als medicinale plant. Smeerwortel kan bij uitwendig gebruik zorgen voor een sneller herstel van wonden, kneuzingen en botbreuken. Het wordt om die reden verwerkt in zalven en kompressen.
Sint-Janskruid
Een ander geliefd geneeskrachtig kruid is Sint-Janskruid, wat al eeuwenlang door herboristen wordt ingezet als helend, verzachtend en versterkend medicijn. Zo wordt Sint-Janskruid vaak ingezet bij depressies met een duidelijke oorzaak omdat het kruid zoals de oude geschriften beschreven ‘het kwade verdrijft en het goede brengt’. Sint-Janskruid kan in olievorm worden gebruikt, als thee of tinctuur. Maar wees voorzichtig als je ook medicatie gebruikt: Sint-Janskruid kan de werking van bepaalde medicijnen verstoren. Zorg dat je voor gebruik van dit kruid dus eerst een arts raadpleegt.
Welke verse kruiden gebruik je voor thee?
Geneeskrachtige kruiden worden in allerlei vormen toegepast. Blad, zaad, schors, bes, wortel, bloem of steel: van ieder kruid worden verschillende onderdelen van de plant toegepast voor de geneeskracht. Heilzame kruiden worden verwerkt in kompressen, olie en zalf, in tincturen of als ingrediënt in maaltijden. Niet iedereen heeft de tijd, energie en kennis om dat te leren.
Maar een makkelijke vorm van kruidengeneeskunde is wel het simpelweg zetten van een kopje kruidenthee. Het kost weinig tijd, vergt geen diepgaande kennis of vaardigheden en levert bovendien een lekker drankje op. Ideaal om mee te starten.
Tisane is een ander woord voor kruidenthee
Eigenlijk noem je kruidenthee (kruiden)infusie omdat er geen theeplant aan te pas komt. Andere woorden voor kruidenthee zijn aftreksel of tisane (Frans). Zachte plantdelen zoals blad en bloem kun je bereiden zoals je thee bereid: doe het met heet water in een theepot en laat het 20 minuten trekken met het deksel op de pot. Tip: giet eerste en laagje koud water op de kruiden voor je het hete water toevoegt. Zo voorkom je dat de kruiden meteen verbranden. Hardere plantdelen zoals wortels en bast hebben een iets andere bereiding: deze kook je in een pan met deksel in 20 minuten, waarna je de infusie kunt laten afkoelen en opdrinken.
Voorbeelden van kruiden waarvan je heerlijke geneeskrachtige kruidenthee kunt zetten zijn kamille (gedroogde bloemen), brandnetel (vers blad), citroenmelisse (vers blad) en Sint-Janskruid (gedroogde bloemen). Maar ook rozemarijn (vers blad) en munt (vers blad) zijn heerlijk in de thee.
Leren over geneeskrachtige kruiden
Veel mensen kunnen baat hebben bij het gebruiken van geneeskrachtige kruiden als ondersteuning van hun gezondheid. Toch is het goed om bij dit artikel een kleine disclaimer te delen. Ga nooit op eigen houtje medicatie vervangen door kruiden en bereid je goed voor. Lees je in en schakel bij twijfel of serieuze medische klachten een (natuurgeneeskundig) arts in. En vergeet natuurlijk niet om ook gewoon goed voor je lichaam te zorgen met voldoende beweging, gezonde (plantaardige) voeding en ontspanning.
Voor een ieder die meer wil weten en geïnteresseerd is in een cursus geneeskrachtige kruide, heeft Landgoed de Peerdegaerdt een goed aanbod: tijdens de ‘Introductiecursus natuurgeneeskunde voor mens en dier’ nemen herborist Lisette Kreischer en natuurgeneeskundige veterinair natuurgeneeskundige Margriet Cremers – Dudok van Heel je mee in de wereld van natuurgeneeskunde en hoe je die kunt toepassen voor je eigen gezondheid én die van je (huis)dier. In twee cursusdagen tsjokvol kennis en inspiratie doe je de belangrijkste basiskennis op en zie je hoe je dit praktisch kunt toepassen. Ideaal voor als je meer de diepte in wilt maar geen zin of tijd hebt om boeken door te worstelen of een uitgebreide opleiding te volgen.
Meedoen? Geef je op voor de tweedaagse Cursus Natuurgeneeskunde!
